Najlepsze Licea w Polsce - Perspektywy - Srebrna Szkoła 2022

Na początku XX wieku Chrzanów miał cztery szkoły podstawowe: dwie czteroklasowe i dwie sześcioklasowe. Młodzież po ich ukończeniu mogła kontynuować naukę w gimnazjach w Krakowie, Białej (dzisiaj Bielsko-Biała) i Wadowicach. Z powodu odległości tych miejscowości od Chrzanowa oraz dla podniesienia prestiżu miasta, w gronie inteligencji narodziła się idea powołania na naszym terenie szkoły typu średniego. Wnioski w tej sprawie składali na posiedzeniach Rady Miejskiej dr.Kazimierz Woynarowski i inspektor szkolny Adolf Zontek.

 

Stary budynek szkoły

 

31 stycznia 1911 r. z inicjatywy dr Karola Smolenia powstał Obywatelski Komitet, którego głównym celem było powołanie prywatnego gimnazjum realnego. W skład Komitetu wchodzili: przewodniczący hr. Edward Mycielski, będący marszałkiem powiatu i posłem na sejm galicyjski, członkowie: Chwalibóg, dr Keppler, Małocha, dr Olszewski, dr Rieser, ks. Skoczyński, Schmitzek.


Na walnym zgromadzeniu chrzanowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego w dniu 12 marca 1911 r. założono Towarzystwo Szkoły Średniej. W związku z tą decyzją Zarząd Oddziału Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego zaprosił delegatów Towarzystw Oświatowych z Grójca, Jaworzna, Chrzanowa, Krzeszowic, Sierszy, Szczakowej i Trzebini na zjazd 6 maja 1911 r. w sali "Sokoła" w celu wydania rozporządzenia o utworzeniu l wrzenia 1911 r. klasy pierwszej szkoły średniej. Na początku lipca 1911 r. do Lwowa udała się delegacja w składzie: ks. Jakub Kamieński, Jan Grzelewski, Alfred Droździkowski po uzyskanie zezwolenia władz na utworzenie prywatnego gimnazjum realnego w Chrzanowie. Zostało ono wydane przez namiestnika Michała Bobrzyńskiego i wiceprezydenta Rady Szkół Krajowych Ignacego Dembowskiego.


W miesiącach letnich przeprowadzono konkurs na kierownika gimnazjum, który wygrał dr Wojciech Krajewski. Jako profesor Gimnazjum św. Anny w Krakowie uzyskał w nim od Rady Szkolnej Krajowej urlop na rok szkolny 1911/12 i objął kierownictwo Prywatnego Gimnazjum Realnego w Chrzanowie (na podstawie pisma zezwalającego na otwarcie szkoły dnia 31 sierpnia 1911 r.). W tym czasie zostały przeprowadzone wpisy do klasy pierwszej. Opłata wpisowa wynosiła 5 koron, a comiesięczne czesne 12 koron. Wtedy też Towarzystwo Szkoły Średniej zmieniło swoją nazwę na Towarzystwo Prywatnego Gimnazjum Realnego w Chrzanowie w składzie:

  • prezes honorowy: hr. Antoni Wodzicki
  • prezes: hr. Edward Mycielski
  • wiceprezesi: pierwszy - Jan Rąb, drugi - Alfred Droździkowski
  • sekretarz: Walerian Gajewski
  • skarbnik: Jan Grzelewski
  • członkowie: ks. Jakub Kamieński, ks. Stefan Skoczyński, Adolf Loewenfeid, dr Oskar Hochbaum, dr Wojciech Krajewski, dr Piotr Malczak, Franciszek Mika, Stanisław Polaczek, Karol Rudolphi, dr Karol Smoleń, dr Kazimierz Woynarowski, Sylwester Ziembiński, Adolf Zontek.


Od 1 września 1911 r. rozpoczęło zajęcia w Prywatnym Gimnazjum Realnym w Chrzanowie. Nauką objęto 51 uczniów (ale w ciągu roku wystąpiło czterech), którzy zdali egzamin do klasy pierwszej:

  • 12 uczniów z Chrzanowa
  • 22 uczniów z powiatu chrzanowskiego
  • 10 uczniów z Galicji
  • 2 uczniów z Królestwa Polskiego
  • 1 uczeń z Moraw

 

Wyznania rzymsko-katolickiego było 38 osób, a mojżeszowego 9. Do grono nauczycielskiego należeli:

  • dr Wojciech Krajewski - dyrektor Gimnazjum Realnego w Chrzanowie, uczył języka polskiego i łaciny;
  • Franciszek Gut - uczył rysunków;
  • Ludwik Guzik - uczył śpiewu;
  • Ludwik Kita - uczył historii, geografii, matematyki, kaligrafii;
  • Adolf Loewenfeid - uczył języka niemieckiego;
  • Jakub Lichten - uczył religii mojżeszowej;
  • ks. Franciszek Maj - uczył religii katolickiej;
  • Piotr Rąpkiewicz - uczył rysunków;
  • Andrzej Skupień - uczył gimnastyki;
  • Jan Urbański - tercjan;

 

Sprawozdanie za rok szkolny 1911/12 wymieniało następujące uroczystości szkolne:

  • 4 września - uroczyste nabożeństwo rozpoczynające rok szkolny;
  • 9 września - nabożeństwo żałobne za spokój duszy p. Najjaśniejszej Cesarzowej Elżbiety;
  • 20 września - nabożeństwo żałobne za spokój duszy księcia kardynała Puzyny;
  • 4 października - uroczyste nabożeństwo w dniu imienin cesarza Franciszka Józefa;
  • 21 października - nabożeństwo żałobne za p. Naczelnika Tadeusza Kościuszkę;
  • 21 listopada - nabożeństwo żałobne w dniu imienin p. Cesarzowej Elżbiety;
  • 21 maja - wizytacja zakładu przez delegata Rady Szkolnej Krajowej Stanisława Rzepińskiego;
  • 20 czerwca - dzień wolny od nauki, ale przeznaczony na wycieczkę do lasów Kroczymiechu, zorganizowaną przez ks. Franciszka Maja i profesora Ludwika Kitę;
  • 28 czerwca - nabożeństwo żałobne za duszę p. Cesarza Ferdynanda.


W ciągu roku szkolnego uczniowie przystępowali do spowiedzi i komunii w. trzy razy: 6 paździedmika 1911 r., 3 O marca 1912 r. i 2 6 czerwca 1912 r. Dyrekcja a ogłosiła, iż nowy rok szkolny 1912/13 rozpocznie się nabożeństwem 3 wrzenia 1912 r. Wpisy uczniów i egzaminy do klasy I będą odbywać się dnia 30 sierpnia (w piątek) o ósmej rano, a wpisy uczniów do klasy II, 31 sierpnia. Wpisowe miało nadal wynosić 5 koron.

 

Gimnazjum Realne w Chrzanowie prowadziło zajęcia szkolne w pomieszczeniach budynku Kasyna Urzędniczego (obecnie Urząd Stanu Cywilnego) i Szkoły Ludowej (obecnie SP nr 3). Ponieważ lokal był zbyt mały, dr Wojciech Krąjewski złożył na posiedzeniu Walnego Zgromadzenia wniosek o wybudowanie dla Gimnazjum własnego gmachu szkolnego. Kosztorys budowy oszacowany przez Michała Guzikowskiego wyniósł 57800 koron. Na posiedzeniu Towarzystwa 9 maja 1912 r. uchwalono rozpoczęcie budowy budynku szkolnego, a kierownictwo powierzono architektowi Stanisławowi Oszackiemu. Dzięki wydatnej pomocy niżej wymienionych osób i instytucji w miecie, zajęcia rozpoczęto w nim już w 1912 r.


Henryk Loewenfeid, który ofiarował plac pod budowę (4000m2) udzielił również na niski procent pożyczki w kwocie 25000 koron i zadeklarował także pożyczkę na budowę bursy gimnazjalnej. Dołączyli się do niego: hr. Edward Mycielski 25000 koron; dr Piotr Marczak 1200 koron.


Rada Miejska w Chrzanowie, która przez cały czas pomagała w utrzymaniu gimnazjum prywatnego, a potem państwowego, przyznała subwencję 5000 koron, a Wydział Towarzystwa Prywatnego Gimnazjum Realnego w Chrzanowie pożyczkę w kwocie 10000 koron.


1 września 1512 r. budynek gimnazjum został poświęcony przez proboszcza Jakuba Kamieńskiego, a 3 wrzenia rozpoczęto w nim naukę.


Dyrektor Prywatnego Gimnazjum w Chrzanowie wydawał sprawozdania z działalności szkoły, które były drukowane na zakończenie roku szkolnego w drukami Lippmana Diamanta. Podają one następujące ważne wydarzenia z życia gimnazjum w roku szkolnym 1912/13:

  • 1 wrzesień 1912 - poświęcenie parterowej części nowego budynku;
  • 3 wrzesień 1912 - rozpoczęcie zajęć w nowym budynku;
  • 26 listopad 1912 - wizyta wiceprezesa Rady Szkolnej Krajowej dr Ignacy Dembowskiego, który z kierownikiem Starostwa Chylińskim uczestniczył w lekcji języka łacińskiego w klasie II;
  • 26 styczeń 1913 - uroczystości z okazji 50. rocznicy powstania styczniowego;
  • 21 luty 1913 - inspekcja szkoły przez Inspektora Rady Szkolnej Krajowej Emanuela Dworowskiego;
  • 6-8 marzec 1913 - rekolekcje;
  • 28 marzec 1913 - nadanie przez Ministerstwo Wyznań i Oświecenia Publicznego Prywatnemu Gimnazjum Realnemu w Chrzanowie praw publicznych;
  • 3 maj 1913 - uroczystość z okazji rocznicy konstytucji 3 maja;
  • 3 czerwiec 1913 - wycieczka uczniów do Pogorzyc
  • 21 czerwiec 1913 - delegacja udała się do Krakowa do namiestnika z próbą o upaństwowienie Gimnazjum


W tym roku szkolnym powstała drużyna harcerska kierowana przez profesora Józefa Pietrzaka. Należała do niej większość uczniów szkoły. Wprowadzono także obowiązkowe lekcje gimnastyki, które odbywały się w sali "Sokoła". Powiększone zostały zbiory pomocy naukowych z historii naturalnej, geografii, mineralogiczne i biblioteczne.

 

Pojawili się nowi nauczyciele: Tadeusz Urbańczyk (język polski, historia, prowadził bibliotekę szkolną), Józef Pietrzak (geografia, matematyka, historia, gimnastyka), Witold Wyspiański (geografia, matematyka, historia, kaligrafia). Ze szkoły odszedł Ludwik Kita zaangażowany do gimnazjum w Buczaczu.

 

Po egzaminach wstępnych klasa I liczyła 45 uczniów. W ciągu roku szkolnego wystąpiło 3 uczniów. Ogółem w klasach I i II było 80 uczniów (Chrzanów - 40 uczniów, powiat chrzanowski - 39 uczniów, z innego powiatu -1 uczeń).

 

W roku szkolnym 1913/14 zgłosiło się 41 kandydatów do klasy I. W tym też roku wprowadzono do klasy III język grecki jako przedmiot nadobowiązkowy.

 

Wciąż kontynuowano zabiegi o upaństwowienie Gimnazjum. Sprawą tą zajmował się przede wszystkim poseł na Sejm, hr. Edward Mycielski. Ostatecznie na posiedzeniu Sejmu Krajowego oraz za zgodą Rady Szkolnej Krajowej i Ministerstwa Oświecenia, po trzech latach istnienia szkoły, uzyskano zgodę na jej upaństwowienie. 17 lipca 1914 r. starostwo w Chrzanowie zostało zawiadomione, że Ministerstwo Wyznań i Oświecenia przystąpi do upaństwowienia Gimnazjum na początku roku szkolnego 1914/15. Przyjęte zostały także wnioski o oddanie bezpłatnie na własność Skarbu Państwa budynku szkolnego, wewnętrznego urządzenia i zbiorów naukowych.